Het grote talent van jonge Roemeense filmmakers

Hoewel de Amerikaanse en Engelse film industrie de hofleveranciers zijn van onze bioscopen wordt er op een kleinere schaal ook veel moois gemaakt in de landen om ons heen. De Franse en Italiaanse films weten al decennia lang vooral de kleinere filmhuizen te bereiken, maar zij hebben bijna nooit een film afgeleverd die het bij een groot publiek, buiten eigen landsgrenzen, goed deed. Pas toen de Italiaanse regisseur Sergio Leone films ging maken met Hollywood sterren in de belangrijkste rollen werden zijn films pas echt populair. In dit artikel wil ik graag een lans breken voor Roemeense jonge filmmakers die vaak met weinig middelen prachtige films maken die het goed doen op filmfestivals.

Onbekend bij groot publiek

In de jaren dat Ceausescu nog de scepter zwaaide over Roemenïë werd de film industrie beheerst door enkele regisseurs, waarvan de vorig jaar overleden Sergiu Nicolaescu wel de bekendste is.

Sergiu Nicolaescu

Nicolaescu is vooral bekend geworden door zijn historische spektakel stukken, die zich voornamelijk afspeelden in tijden waar de Roemenen meestal overhoop lagen met de Turken (Ottomanen). Voor zijn films Mihai Viteazul, Mircea, Nemuritori (de Onsterfelijken), Dacii en Pentru Patrie (Voor uw land) gingen de Roemenen in grote getalle naar de bioscoop. Voor zijn historische films kreeg Nicolaescu volop ondersteuning van de overheid en kon hij beschikken over massale inzet van het leger om de grote veldslagen zo realistisch mogelijk op het witte doek te brengen.

Ook na de val van het communistische Ceausescu regime bleef Nicolaescu ongekend populair bij het Roemeense publiek. Hij hield zich naast films maken bezig met ondersteuning van nieuwe regisseurs maar ook met politiek, iets wat hijzelf later sterk heeft betreurd.

Naast Nicolaescu waren andere grote namen in de minder recente periode Lucian Pintilie, Mircea Mureșan en Liviu Ciulei.

Moderne cinema in Roemenië

Sinds een aantal jaren weten Roemeense onafhankelijke filmmakers regelmatig prijzen weg te slepen op de grote filmfestivals in Europa. Zo wist in 2007 de film 4 luni, 3 săptămâni şi 2 zile (4 maand, 3 weken en 2 dagen) de Gouden Palm te winnen in Cannes.

In 2012 werden Cristian Mungiu voor Best Screenplay en Cosmina Stratan en Christina Flutur voor beste actrice in Cannes beloond voor de aangrijpende film După Dealuri.

Kwaliteit voor een klein publiek?

Nu zijn de Roemeense films soms ook zwaar verteerbaar omdat de makers niet mijden onderwerpen als abortus, religie, scheidingsproblemen of andere sociale onderwerpen zeer realistisch en rauw in beeld te brengen. Veelal wordt er gewerkt met kleine budgetten. Voor de niet-Roemeense kijker zal de Roemeense taal ook niet in het voordeel werken. De films lijken vooral gedoemd een select publiek aan te spreken.  Ik wil graag enkele films aan jullie voorstellen. Zie het als een kleine bloemlezing van films uit een zeer getalenteerd filmland.

4 luni, 3 săptămâni şi 2 zile (2007)

4 luni, 3 săptămâni şi 2 zile (4 maanden, 3 weken en 2 dagen) uit 2007 van Christian Mungu kreeg veel media aandacht omdat de film een onderwerp aansnijdt waar in Roemenië nog steeds veel emotie over bestaat. Het speelt zich af in de laatste jaren van het Ceausescu regime en abortus was illegaal en strafbaar.

Desondanks wisten vele vrouwen wegen te vinden om een abortus te laten uitvoeren. In deze film gaat het over 2 vriendinnen, waarvan er 1 zwanger is en zich door een “ervaren” arts zal laten aborteren op een hotelkamer. Het gehele verhaal speelt zich af in een zeer korte tijdspanne.

De sfeer in de film is zeer drukkend en als kijker wordt je meegezogen in troosteloosheid. De film geeft een goed beeld van hoe de sfeer destijds in Roemenië moet zijn geweest.

După Dealuri (2012)

După Daleuri  (Achter de heuvels) uit 2012 is ook van de hand van Christian Mungiu. Deze film staat in mijn absolute top 10 van favoriete films. De film vertelt het verhaal van de vriendinnen Voichita en Alina. Alina is in Duitsland is gaan wonen en Voichita is non in een Orthodox klooster in een klein dorpje in Roemenië. Alina besluit om Voichita in het klooster te bezoeken om haar te vragen mee te komen naar Duitsland, waar zijzelf zeer ongelukkig en eenzaam is.

Eerst lijkt Voichita hier gevoelig voor te zijn, maar dan krabbelt ze terug. En deze kennisgeving laat Alina zich niet welgevallen. Wat volgt is voor de kijker bijna niet te bevatten. Deze film is gebaseerd op waargebeurde feiten zoals die zich in 2005 in Vaslui hebben afgespeeld en veel beroerring hebben veroorzaakt. Deze film vergt veel van de kijker en laat hem tenslotte in alle stilte achter. Het is geen film waar de Roemeens Orthodoxe kerk blij geweest mee zal zijn.

 

Despre oameni şi melci(2012)

Despre oameni şi melci  (Over mensen en slakken) uit 2012 is een verrassende ietwat zwarte comedy van Tudor Giurgiu. Het verhaal speelt zich af in het  dorpje Câmpulung waar een grote ARO (auto) fabriek wordt gesloten en 1000 medewerkers hun baan dreigen te verliezen. De nogal corrupte directeur heeft ondertussen wel een deal gesloten met de Franse kopers. Zij zijn van plan om de fabriek om te bouwen voor de productie van consumptie slakken. Echter laat de hoofdpersoon George het er niet bij zitten en zet zijn collega’s op tot verzet.

Hij komt zelf met creatieve ideeën voor een management buy-out. Wanneer hij een advertentie leest dat er geld wordt betaald aan zaad donors door een bevruchtingskliniek in Boekarest, besluit hij de proef op de som te nemen. Hij overtuigt hij zijn collega’s om collectief naar Boekarest te reizen om in ruil voor een biologische donatie het benodigde geld bij elkaar te krijgen voor de fabriek. Maar de zaken liggen toch wat gecompliceerder dan gedacht.

Hoewel deze comedy lichtvoetig is, snijdt het zeker een aantal sociale problemen aan, zoals deze in Roemenië aktueel zijn. Maar in tegenstelling tot veel Roemeense films heeft deze film wel een verrassende happy ending.

Toată lumea din familia noastră(2012)

Toată lumea din familia noastră (Iedereen in onze familie) van Radu Jude. Het verhaal gaat over Marius, een gescheiden tandarts met een vijf jaar jonge dochter Sofia. Zij woont bij zijn ex-vrouw en schoonmoeder. Wanneer hij haar wil ophalen voor de jaarlijkse vakantie wordt hem verteld dat zij ziek is en dus niet mee kan op vakantie. Marius, die zich erg op zijn vakantie heeft verheugd gelooft dit niet en dringt er op aan dat hij Sofia toch mee wil nemen. Al snel lopen de zaken gigantisch uit de hand.

Bijna de gehele film speelt zich af in het kleine appartement van de ex-vrouw van Marius. Daardoor krijgen de ontwikkelingen een enorm beklemmend karakter. De film is gedraaid met heel weinig middelen maar het camerawerk zorgt voor een zeer realistische sfeer. Het is voor de kijker een genot om de acteurs zo enorm gedreven te zien in een plot die voor veel gescheiden mannen zo emotioneel herkenbaar zal zijn. Echter zullen de meesten van hen zich beter weten te beheersen dan Marius.

Overige films